Kansarmoede op school? Maak er werk van!

Kansarmoede is een maatschappelijk probleem maar sijpelt langs allerlei wegen ook het onderwijs binnen. De meeste leerkrachten komen bijvoorbeeld zelf uit de middenklasse wat het niet evident maakt om zich te kunnen inleven in de wereld van kansarme gezinnen en de uitdagingen waarmee zij te maken hebben. Zo kan het gedrag van ouders die weinig tijd vrijmaken voor hun kinderen al snel geïnterpreteerd worden als nalatigheid. Maar er spelen – naarmate het einde van de maand nadert – gewoon andere, op-dat-moment belangrijkere zaken in de hoofden van de ouders.

Een duidelijker zichtbaar voorbeeld van armoede zijn de nog steeds grote aantallen van kinderen die met een lege of niet-zo-voedzame brooddoos naar school trekken. Maar armoede op school is geen onoverkomelijk probleem. Met acties zoals het allereerste ‘Belgisch Kampioenschap Brooddoos Varen’ georganiseerd door vzw Enchanté krijgen de bestaande uitdagingen de nodige aandacht met positieve resultaten tot gevolg.

“Schoolmaaltijden zijn een aspect van armoedebestrijding. Les volgen met een lege maag heeft een onmiddellijk effect op leerprestaties. Logisch dat een school daarop inzet. Een lege brooddoos of een zakje chips maakt armoede zichtbaar.”
Wim Van Lancker – Armoede-expert KU Leuven

De verantwoordelijkheid om aan armoedebestrijding te doen ligt niet enkel bij individuele leerkrachten. Er is nood aan een structureel armoedebestrijdingsbeleid dat ondersteund wordt door zowel de school, het schoolbestuur, de scholengemeenschap als lokale besturen. De school is de actor die grotendeels de touwtjes in handen heeft om kansarmoede op school tegen te gaan maar ook als individuele leerkracht kan jij jouw duit in het zakje doen. Hieronder vermelden we enkele tips die jou als school of als leerkracht kunnen helpen in de strijd tegen kansarmoede.

Tips voor scholen

• Sluit je als school aan bij Brooddoosnodig en help zo elk kind aan het eten en drinken waar ze recht op hebben.
• Organiseer een inzamelactie voor kleren waar kinderen zijn uitgegroeid (laarzen, jassen, etc.) of speelgoed dat niet meer gebruikt wordt. Dat kan gedaan worden aan de hand van type markt waar kinderen via een soort van ruil systeem zaken kunnen uitwisselen. Of het plaatsten van een permante ‘ruilkast’ waar doorheen het jaar overbodige kledij terecht kan en voor themadagen (zoals carnaval of Halloween) extra kan worden op ingezet.
• Voorzie (in de mate van het mogelijke) een algemene materiaallijst en bezorg dit reeds voor de zomervakantie aan de ouders. Bekijk ook samen met alle leerkrachten welk materiaal er gerecupereerd kan worden van afgelopen jaren en benadruk de waarde van tweedehandsmaterialen.

Tips voor leerkrachten

• Met verhoogde aandacht op signalen letten die op armoede kunnen wijzen (bijvoorbeeld: heel ongezond eten, vaak dezelfde kleren dragen, nooit een balpen bij,  etc.).
• De thematiek kansarmoede binnenbrengen in de klaspraktijk om kinderen er van jongs af aan mee in contact te brengen.
• Een goede band proberen op te bouwen met de ouders. Dat kan door je open te stellen, de mogelijkheid tot contact laagdrempelig te houden, ze veel kansen te bieden en op een positieve manier over hun kind te praten. Een goede relatie met de ouders kan ervoor zorgen dat ze makkelijker over een moeilijke problematiek (zoals kansarmoede) zullen praten wat voor jou als leerkracht maakt dat je de situatie beter begrijpt en eventueel kan inspelen op bepaalde aspecten.